By và until là hai giới từ (preposition) hữu dụng và được dùng khá phổ biến trong tiếng Anh. Tuy nhiên, không ít người bị lẫn lộn giữa hai giới từ này cả về nghĩa và cách dùng.
Hãy bắt đầu bằng một vài ví dụ:
- I’ll take care of you until you feel better.
(Tôi sẽ chăm sóc bạn đến khi bạn cảm thấy khỏe hơn.)
- He’ll call me by the time he arrives at the airport.
(Anh ta sẽ gọi tôi trễ nhất là khi anh ta đến sân bay.)
- The research will be continued until money runs out.
(Công tác nghiên cứu sẽ tiếp tục cho đến khi cạn tiền.)
- The virus will have mutated by the time the vaccine comes out.
(Đến khi ra được vaccine thì vi-rút đã biển đổi gien rồi.)
Nếu dịch một cách nôm na sang tiếng Việt, bạn sẽ dễ dàng lầm tưởng rằng hai giới từ by và until đều mang nghĩa đến khi. Hai giới từ này thực ra hoàn toàn không đồng nghĩa với nhau. Để thấy được sự khác biệt, ta cần dịch sang tiếng Việt một cách diễn giải dài dòng và rõ ràng hơn một chút:
- I’ll take care of you until you feel better.
(Tôi sẽ chăm sóc bạn cho đến khi bạn cảm thấy khỏe hơn, và sau đó, tôi sẽ nghưng chăm sóc bạn.)
- He’ll call me by the time he arrives at the airport.
(Anh ta sẽ gọi cho tôi. Tôi không biết rõ, không chắc chắn khi nào sẽ nhận được cuộc gọi của anh ta. Có khả năng anh ta sẽ gọi tôi ngay bây giờ, có khả năng trong vòng một giờ đồng hồ tới, trong vòng một ngày tới, hay lâu hơn, nhưng chậm nhất là khi anh ta đến sân bay.)
- The research will be continued until money runs out.
(Công tác nghiên cứu sẽ tiếp tục cho đến khi cạn tiền, và sau đó, công tác nghiên cứu sẽ chấm dứt.)
- The virus will have mutated by the time the vaccine comes out.
(Vi-rút có thể biến đổi gien tại thời điểm hiện tại, có thể trong 2 giờ đồng hồ nữa, có thể tối nay, có thể ngày mai. Ta không biết chắc chắn chính xác khi nào vi-rút sẽ biến đổi gien. Tuy nhiên, có 2 đều mà ta biết chắc chắn: thứ nhất, vi-rút sẽ biến đổi gien tại một thời điểm nào đó tính từ thời điểm hiện tại; thứ hai, đến khi tìm ra được vaccine thì vi-rút đã biển đổi gien rồi.)
Bạn thấy trong từng ví dụ nêu trên, ta luôn có một cột mốc thời gian: thời điểm khi người được chăm sóc cảm thấy khỏe hơn, thời điểm khi người đàn ông đến sân bay, thời điểm khi tiền bị cạn, và thời điểm khi ta tìm được vaccine.
Ở góc nhìn trục thời gian, với trường hợp của giới từ until, ta nói về hành động bắt đầu trước cột mốc thời gian được nhắc đến, tiến diễn cho đến khi cột mốc thời gian này xảy ra, và chấm dứt sau khi cột mốc thời gian này xảy ra. Trong khi đó, với trường hợp của giới từ by, ta nói về hành động mà ta không biết chính xác khi nào sẽ xảy ra, nhưng ta có thể biết được ‘hạn chót’ mà hành động này phải xảy ra. Hành động có thể xảy ra ngay tại thời điểm người nói nói về nó, có thể vài phút sau đó, vài giờ sau đó, vài ngày sau đó, nhưng chắc chắn đến khi cột mốc thời gian xảy ra thì hành động đó cũng đã xảy ra.
Ở góc nhìn về bản chất của hành động được nói đến, ta dùng by khi hành động đó mang tính chất nhất thời. Nói cách khác, hành động được nói đến chỉ xảy ra một lần và không mang tính lặp đi lặp lại. Đối chiếu với điều này, hành động mà ta muốn nói đến trong trường hợp của until là một quá trình; nó bắt đầu, diễn ra và kết thúc trong một quãng giai đoạn trên trục thời gian, thay vì chỉ là một điểm trên trục thời gian như trường hợp của by. Trong các ví dụ ở trên, việc người đàn ông gọi điện thoại và sự chào đời của vaccine là những sự kiện mang tính cột mốt, chỉ xảy ra một lần; trong khi việc chăm sóc bện và việc thực hiện nghiên cứu là những quá trình kéo dài.
Bạn đã hiểu khá hơn về sự khác biệt giữa hai giới từ by và with chưa? Hãy thử sức mình với cặp ví dụ hơi khó hiểu dưới đây nhé!
- I’ll fix the car until noon.
(Tôi sẽ sửa cái xe đó đến trưa.)
- I’ll fix the car by noon.
(Đến trưa, tôi sẽ sửa cái xe đó.)
Bạn có hơi bị bối rối khi đọc cắp ví dụ trên? Thực ra thì lý do hai ví dụ này hơi khó hiểu là vì chúng không được diễn đạt một cách rõ ràng. Ta sẽ gặp rất nhiều trường hợp như vậy trong thực tế. Nếu muốn nói rõ ràng, rành mạch ý của mình, ta sẽ phải diễn giải một cách rất dài dòng, luộm thuộm, làm mất đi sự hứng thú của người nghe.
Nếu muốn người nghe hiểu rõ hơn ý của bạn, trong cả tiếng và tiếng Việt, bạn có thể diễn giải cặp ví dụ trên như sau:
- I’ll fix the car from now until noon and will stop fixing it at noon.
(Tôi sẽ sửa cái xe đó từ bây giờ đến trưa và sẽ ngưng sủa nó lúc giữa trưa.)
- I’ll start fixing the car at some point in time between now and noon.
(Tôi sẽ bắt đầu sửa cái xe đó tại một thời điểm từ bây giờ cho đến giữa trưa.)
Với cách diễn giải rõ ràng hơn, hãy cùng ‘mổ xẻ’ cặp ví dụ trên để củng cố lại một lần cuối cùng những điều ta học trong bài này về sự khác biết giữa by và with. Trước tiên, cột mốc thời gian trong cả hai ví dụ mà ta cần xác định là noon (giữa trưa). Vậy còn về hành động? Có phải cả hai ví dụ đều chỉ nói về một hành động giống nhau là fix the car (sửa xe)? Không hẳn đâu. Đúng là ở ví dụ until, fix the car là hành động được đề cập, và nó là một quá trình. Trong khi đó, ở ví dụ by, hành động chủ chốt không phải fix the car, mà thực chất là start fixing the car (bắt đầu sửa xe). Chính vì cách nói hàm ý, không rõ ràng mà ta dễ bị sập bẫy khi phân tích ví dụ by. Và đương nhiên, bắt đầu sửa xe là một hành động mang tính nhất thời, một chấm trên trục thời gian; bạn chỉ có thể bắt đầu một lần.
Vậy là hết bài!
Bạn còn điều gì thắc mắc về chủ đề này? Điều gì về tiếng Anh đang làm bạn trằn trọc, ăn không ngon, ngủ không yên? Hay đơn giản là bạn chỉ muốn say “Hi!”? Hãy để lại lời bình luận bên dưới nhé!